YURIKO: ΑΠΕΒΙΩΣΕ Ο ΘΡΥΛΟΣ ΤΟΥ ΜΟΝΤΕΡΝΟΥ ΧΟΡΟΥ

Η Yuriko Kikuchi, που ήταν μια δυνατή ύπαρξη στην ομάδα της Martha Graham από τη δεκαετία του 1940 μέχρι τον τρέχοντα αιώνα, έφυγε από τη ζωή στις 8 Μαρτίου, σε ηλικία 102 ετών. Γνωστή απλά ως Yuriko, μπορούσε να προβάλει αθωότητα, γαλήνη ή μια ποιότητα μυστικισμού στη σκηνή. Πρωταγωνίστησε επίσης στο Broadway στις παραστάσεις The King and I και Flower drum song και στη συνέχεια ανέβασε παραγωγές της πρώτης. Αφού χορογράφησε μόνη της για πολλές παραστάσεις, επέστρεψε στον κύκλο της Martha Graham για να αναβιώσει τα πρώτα έργα της και να ξεκινήσει μια δεύτερη ομάδα. Η Yuriko υπήρξε έμπνευση για πολλές γενιές χορευτών και συνέβαλε δυναμικά στην κληρονομιά της Graham.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ. ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΧΡΟΝΙΑ

Γεννημένη το 1920 στο Σαν Χοσέ της Καλιφόρνια, ως Yuriko Amemiya, ήταν μόλις 3ων ετών όταν η μαία μητέρα της την έστειλε πίσω στην Ιαπωνία. Η επιδημία της γρίπης είχε στοιχίσει τη ζωή του πατέρα και των δύο αδελφών της και η μητέρα της προσπαθούσε απεγνωσμένα να την κρατήσει ασφαλή. Η Yuriko επέστρεψε επέστρεψε και έμεινε στην Καλιφόρνια από την ηλικία των 6 μέχρι 9 ετών και στη συνέχεια πήγε ξανά στο Τόκιο, όπου σπούδασε με την Konami Ishii, υποστηρίκτρια του Γερμανικού εξπρεσιονιστικού χορού. Σε ηλικία 10 ετών εντάχθηκε στην ομάδα περιοδειών της Ishii. Επέστρεψε στην Καλιφόρνια στα 17 της και σπούδασε, στο Λος Άντζελες, μοντέρνο χορό και μπαλέτο με τη Dorothy Lyndall, ενώ παράλληλα εργαζόταν σε ανθοπωλείο. Η Lyndall γνώριζε την κακή οικονομική κατάσταση της Yuriko και την προσκάλεσε να ζήσει σε ένα ελεύθερο δωμάτιο μαζί με την οικογένειά της. Η Yuriko περιόδευσε με την junior ομάδα της Lyndall και μετά από ενθάρρυνσή της άρχισε να χορογραφεί.

Το ταλέντο της τράβηξε την προσοχή. Φιλοξενήθηκε ως χορεύτρια στο UCLA Dance Club και το καλοκαίρι του 1941, έπαιξε, με μια ομάδα χορού στο Σαν Φρανσίσκο, τη Rima, τη γυναίκα πουλί, στο έργο Green Mansions του Wiliam Henry Hudson, με πρωτότυπη μουσική του Lou Harrison.

Αργότερα, στις 7 Δεκεμβρίου του 1941 βομβαρδίστηκε το Περλ Χάρμπορ και όλα άλλαξαν. Η Yuriko, η μητέρα της και ο πατριός της, μαζί με άλλους 120.000 Ιάπωνες/Αμερικανούς, οδηγήθηκα σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Τοποθετήθηκαν σε προσωρινά σπίτια, που η Yuriko τα περιέγραψε ως στάβλους. Εκεί δίδασκε μαθήματα χορού, τα οποία έγιναν τόσο δημοφιλή που ανακηρύχθηκε ως η βασίλισσα του κέντρου συνελεύσεων της Τουλάρε. Μετά από αρκετούς μήνες αυτή και οι γονείς της στάλθηκαν στο κέντρο μετεγκατάστασης του ποταμού Γκίλα στην Αριζόνα. Η Yuriko παρέδιδε και εκεί μαθήματα χορού. Η διοίκηση του στρατοπέδου λείανε το πάτωμα, τοποθέτησε ένα πιάνο στο οικόπεδο 60 και την πλήρωνε 19$ το μήνα, ποσό ισάξιο με τον μισθό ενός γιατρού. Η Yuriko δίδαξε σε πολλά παιδιά τις χορογραφίες του Καρυοθραύστη. “Απλώς δεν ήθελα να δω τα παιδιά να τρελαίνονται. Εξάλλου, δεν ήθελα να τρελαθώ ούτε εγώ.” Αργότερα θυμήθηκε πόσο αναζωογονητικά ήταν τα μαθήματά της για τα παιδιά.

ΑΠΟ ΜΟΔΙΣΤΡΑ ΧΟΡΕΥΤΡΙΑ

Το 1943, της δόθηκε η επιλογή να υπογράψει όρκο πίστης στις ΗΠΑ, οπότε υπέγραψε, αφέθηκε ελεύθερη και πήγε στη Νέα Υόρκη. Πήγε κατευθείαν στη Garment district, όπου δούλευαν πολλές νέες γυναίκες. Ωστόσο, σύμφωνα με διάταγμα του δημάρχου Fiorello LaGuardia, οι εργοδότες δεν προσλάμβαναν Ιάπωνες. Αλλά ήταν τόσο ταλαντούχα μοδίστρα που έγινε μια εξαίρεση και έπιασε δουλειά σε ένα πολυτελές γυναικείο κατάστημα. Λόγω των ικανοτήτων της, έγινε η πρώτη Ιαπωνίδα που έγινε δεκτή στο σωματείο ILGWU. “Έσπασα το συνδικάτο”, είπε αργότερα. Στη δεύτερη δουλειά της ως μοδίστρα, έγινε υπεύθυνη για 30-40 άτομα.

Χτύπησε την πόρτα στο στούντιο της Graham και άνοιξε η ίδια η Martha Graham. Όταν η Martha της ζήτησε να τη δει να χορεύει η Yuriko αρνήθηκε γιατί στην Ιαπωνία η παράδοση λέει ότι πρέπει να προετοιμαστείς πριν εμφανιστεί μπροστά στον δάσκαλο. Έτσι η Graham την έστειλε να σπουδάσει με τις Jane Dudley και Sophie Maslow, οι οποίες την επαίνεσαν. Μετά από αυτό, της δόθηκε υποτροφία και εντάχθηκε στην τάξη της Graham. Η Graham της είπε: “Δεν το έχω πει ποτέ σε κανέναν αλλά θα το πω σε εσένα. Είσαι γεννημένη χορεύτρια.”

YURIKO ΚΑΙ GRAHAM

Το 1944 η Ιαπωνία ήταν ακόμα ο εχθρός. Έτσι, προτού δώσει ρόλο στη Yuriko στις παραστάσεις Primitive Mysteries και American Document, είπε στους υπόλοιπους χορευτές: “Ο πόλεμος είναι ακόμα σε εξέλιξη και απλά θέλω να μάθω αν κάποιος έχει αντίρρηση να χρησιμοποιήσω τη Yuriko. Για μένα είναι η καλύτερη.” Κανένας δεν έφερε αντίρρηση. Η Martha ζήτησε από τη Yuriko να γίνει βοηθός της στα μαθήματα, ώστε να κάνει επίδειξη των χορογραφιών της. Η Yuriko κατείχε αυτή την τιμητική θέση για οχτώ χρόνια. Η Yuriko δεν είχε αμφιβολία ότι αυτό ήταν το κατάλληλο μέρος για εκείνη. Η σχεδόν θρησκευτική αφοσίωση στη Graham, της θύμισε “έναν ναό όπου ασκούνταν ο διαλογισμός zazen/καθιστός” στην Ιαπωνία. “Όταν έκανε μια βαθιά σύσπαση… είπα στον εαυτό μου: Αυτό θέλω στο σώμα μου.” Σε μια συνέντευξη με τον Francis Mason για το Ballet Review, είπε, “Δουλεύοντας με τη Martha, έδωσες όλη τη δημιουργικότητά σου, όλες τις γνώσεις σου, τα πάντα στη Martha.”

Η Yuriko άφησε τη θέση της μοδίστρας για να ράβει για τη Graham. Όλοι οι χορευτές έπρεπε να ράβουν λίγο, αλλά μόνο η Yuriko πληρωνόταν. Η Yuriko έφτιαξε πολλά από τα κοστούμια της Graham και στις πρόβες τους γνώρισε την χορογράφο με έναν διαφορετικό, πιο οικείο τρόπο από τους άλλους χορευτές. Σύμφωνα με την Emiko Tokunaga, “Η Martha γοητευόταν από Ιαπωνικά πράγματα και η νεαρή χορεύτρια ήταν η ενσάρκωση αυτής της σαγήνης.”

Η Yuriko δημιούργησε ρόλους στις παραστάσεις Appalachian Spring (1944), Dark Meadow (1946), Cave of the Heart (1946), Night Journey (1947), Clytemnestra (1958) και Embattled Garden (1958). Θεωρούσε τη δημιουργική διαδικασία της Graham συνεργατική. Η Graham έκανε κάποιες προτάσεις, μετά η χορεύτρια δούλευε μόνη της για λίγο, και η Graham έκανε μικροδιορθώσεις. Η Yuriko είπε ότι: “Σε έκανε να αναγνωρίσεις ξεκάθαρα τους χαρακτήρες.” Δουλεύοντας πάνω στον ρόλο της Eve στην παράσταση Embattled Garden (1958) ένιωσε ότι ο χορός της ήταν πολύ ήρεμος και ομαλός. “Είπα λοιπόν στη Martha, ‘θέλω να κατακτήσω την αδεξιότητα.’ Και έτσι ξεκίνησε η Eve.”

Η Yuriko, όχι μόνο συνέβαλε στο ρεπερτόριο, αλλά είχε και επιρροή στην τεχνική της Graham. Καταλάβαινε τόσο καλά την έννοια της spiral κίνησης στη σπονδυλική στήλη, που σύμφωνα με την Tokunaga, η Graham της έδωσε τα εύσημα για την εισαγωγή της έννοιας του spiral στην τάξη.

ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΔΟΥΛΕΙΑ/ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΖΩΗ

Εν τω μεταξύ, η Yuriko δημιουργούσε και δικές της χορογραφίες. Έκανε την πρώτη της σόλο χορογραφία το 1946 στο 92nd Street Y. Ήταν μια βραδιά με 10 σόλο, για την οποίο ο Isamu Noguchi σχεδίασε μερικά από τα κοστούμια της. Στο βιβλίο του Looking Back in Wonder: Diary of a Dance Critic, ο Walter Sorell έγραψε ότι, “Όταν βγήκε μόνη της, την κατέλαβε σίγουρα κάτι ανατολίτικο, όπως στο σόλο της And the Wind, το οποίο θεωρώ ότι ήταν ‘ένα αριστούργημα σε ελάσσονα τόνο’, ένα έργο στο οποίο αποδεικνύει την εκφραστική της δύναμη σε 3 διαφορετικές σειρές συναισθημάτων.” τα κορυφαία χρόνια χορογραφικής παραγωγής της Yuriko ήταν μεταξύ 1964 κι 1971, όπου έφερνε την ομάδα της στο Y σχεδόν κάθε χρόνο.

Η Graham εκτιμούσε τόσο πολύ τις χορογραφικές προσπάθειες της Yuriko που το 1948 τη συμπεριέλαβε σε μια παρουσίαση των έργων των 3ων πιο υποσχόμενων χορευτών της. Οι άλλοι 2 ήταν οι Merce Cunningham και Erick Hawkins.

Η Yuriko γνώρισε τον Charles Kikuchi το 1946 μέσω κουτσομπολιών μετά την περίοδο των στρατοπέδων. Είχαν φυλακιστεί και οι 2 στον ποταμό Γκίλα αλλά δεν είχαν συναντηθεί ποτέ, παρόλο που εκείνος γνώριζε τον χορό της πολύ καλά. Το πρώτο τους παιδί, με το όνομα Susan Kikuchi Kivnick, γεννήθηκε το 1948. Επειδή η Graham θεωρούσε τη Yuriko ως την κόρη που ποτέ δεν είχε, αντιμετώπιζε τη Susan ως την πολυαγαπημένη της εγγονή. Η Susan μεγάλωσε νιώθοντας τους χορευτές της ομάδας της Graham ως δεύτερη οικογένειά της.

Το 1951 ο Jerome Robbins επέλεξε τη Yuriko για τον πρωταγωνιστικό ρόλο της Eliza στην παράσταση The King and I. Ήταν τόσο ζωντανή που ταυτίστηκε με τον ρόλο και εμφανίστηκε στην ταινία του 1956. Έφερνε την κόρη της στις πρόβες αυτού και άλλων μιούζικαλ, όποτε ήταν φυσικό για τη Susan, ξεκινώντας από την ηλικία των 7, να πάρει ρόλους στις παραγωγές The King and I, South Pacific και Flower Drum Song. Όταν η Yuriko, το 1977, σκηνοθέτησε την παράσταση The King and I, με πρωταγωνιστή τον Yul Brynner, η Susan πήρε τον ρόλο της Eliza.

Το 1964, αναβιώθηκε η παράσταση Primitive Mysteries, στο American Dance Festival, με τη Yuriko στο ρόλο της Graham, Virgin. Σύμφωνα με την Ernestine Stodelle, στο βιβλίο της Deep Song: The Dance Story of Martha Graham, η Yuriko είχε τη “λαμπερή, μυστικιστική ποιότητα” που ήταν απαραίτητη για τον ρόλο. Ο κριτικός Eugene Palatsky έγραψε: “Η Yuriko κατά κύριο λόγο ακίνητη, εκφράζει ένα εσωτερικό συναίσθημα τέτοιας λατρείας, αγωνίας και δέους, απλώς σηκώνοντας το κεφάλι της για να κοιτάξει την αόρατη Σταύρωση ή απλώνοντας το χέρι για να ευλογήσει έναν ικέτη, που ένας θεατής παρασύρεται σχεδόν βίαια στην ψυχή της για να νιώσε τα χιλιάδες συναισθήματα που εκφράζει το βουβό της πρόσωπο.”

ΕΝΤΑΣΕΙΣ ΜΕ ΤΗ GRAHAM/ΑΠΟΧΩΡΗΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ

Εκείνη την περίοδο η Yuriko αντιμετώπιζε κάποιες εντάσεις με τη Graham. Το 1967, μια υποτροφία της Guggenheim της έδωσε τη δυνατότητα να αφήσει την ομάδα και να επικεντρωθεί στη δουλειά της. Επέστρεψε όμως, στο τέλος της δεκαετίας του 1970, για να ανεβάσει ξανά την παράσταση Dark Meadow.

Το 1982, η Yuriko δίδαξε έναν κύκλο 3ων εβδομάδων τεχνικής και ρεπερτορίου, που αποτέλεσε τον σπόρο για μια δεύτερη ομάδα. Η ομάδα Martha Graham Ensemble, που αρχικά ηγούνταν η Yuriko, ονομάζεται πλέον Graham 2.

Μετά τον θάνατο της Graham, το 1991, ο Ron Protas και η Linda Hodes, που ήταν συνδιευθυντές της βασικής ομάδας, όρισαν τη Yuriko συνεργάτιδα καλλιτεχνική διευθύντρια. Έφυγε, όμως, μερικά χρόνια μετά εξαιτίας διαφωνιών με τον Protas, που ήταν ο προβληματικός (και μερικοί λένε καταστροφικός) νόμιμος διάδοχος της Graham.

Το 1991, η Yuriko κέρδισε το βραβείο Bessie για την ανακατασκευή του “Steps in the Street” ενός αποσπάσματος της παράστασης  Chronicle (1936), που αποκάλυψε τη δύναμη της αποκλειστικά γυναικείας χορογραφίας της Graham.

ARIGATO PROJECT

Φτάνοντας σε μια φάση στη ζωή της που ήθελε να προσφέρει, η Yuriko ίδρυσε με την πρώην διευθύντρια χορού του Boston Conservatory, Yasuko Tokunaga, το Arigato Project (‘Arigato’ στα Ιαπωνικά σημαίνει ‘ευχαριστώ’). Υποκινούμενη από μία πρόσκληση που έγινε στη Susan να ανεβάσει την παράσταση Appalachian Spring, το 2000, το εγχείρημα εξελίχθηκε σε σειρά, με τη Yuriko να ανεβάζει τις παραστάσεις Primitive Mysteries, Diversion of Angels και Night Journey, μερικές φορές με τη Susan. Το πρότζεκτ επεκτάθηκε στο να τεθεί το “Steps in the Street” στους μαθητές του New York City’s High School of Performing Arts και του The New School.

ΕΠΙΡΡΟΗ ΚΑΙ ΙΑΠΩΝΙΚΕΣ ΡΙΖΕΣ

Η πρώην χορεύτρια της Martha Graham, Miki Orihara, θεωρούσε τη Yuriko όχι μόνο ως δασκάλα και μέντορα, αλλά και ως τη “Νεοϋρκέζα μητέρα” της. Ανακαλώντας τον τρόπο με τον οποίο η Yuriko απαιτούσε το καλύτερο από κάθε χορευτή, η Orihara είπε: ” Ήθελε την αλήθεια από όλους. Δεν ήθελε τίποτα ψεύτικο. Και μπορούσε να το δει, και έλεγε, ‘Δεν είναι αυτό’.”

To 2012, ο οργανισμός Martha Hill Dance Fund τίμησε τη Yuriko με το βραβείο Lifetime Achievement και τον επόμενο χρόνο η Ιαπωνική κυβέρνηση της απένειμε τον έπαινο του Υπουργού Εξωτερικών. Αποδεχόμενη το δεύτερο είπε:

“Με κάποιον τρόπο επέστρεφα συχνά στην Ιαπωνία για μια δημιουργική πηγή. Είμαι 100 τοις εκατό Αμερικάνα, αλλά βαθιά μέσα μου, η Ιαπωνία έμεινε μαζί μου. Έτσι, καλλιτεχνικά, είμαι επίσης 100 τοις εκατό Ιαπωνίδα.”

η Emiko Tokunaga, βιογράφος της Yuriko (και αδερφή της Yasuko Tokunaga), σχολίασε την επιρροή της Yuriko στις γυναίκες Ιαπωνικής καταγωγής, λέγοντας, ” Έχεις ξεπεράσει τα πολιτιστικά και φυλετικά όρια, γεγονός που συνέβαλε στην αμοιβαία κατανόηση και τον σεβασμό για την Ιαπωνία και την Αμερική.”

Στα 100α γενέθλιά της, η Martha Graham Dance Company της έκανε αυτό το βίντεο ως αφιέρωμα.

Άρθρο από: https://www.dancemagazine.com/yuriko-kikuchi/